In het midden van de 18de eeuw schrijft de Brit
Laurence Sterne zijn veelgeprezen The life and opinions of Tristram Shandy. In postmodernistische
roman van voor het modernisme introduceert hij de zwarte pagina na de dood van Yorick,
één van de personages in het boek. Misschien kunnen we deze zwarte pagina het
beste vergelijken met een minuut stilte die nu soms voor slachtoffers of doden
wordt gehouden. Er valt even niets te lezen. De pagina is stil. De pagina is in
duister gehuld. De pagina rouwt om de arme Yorick.
In 1913 schildert de Rus Kazimir Malevitsj zijn befaamd Zwart
Vierkant, een abstract zwart vlak op doek. De avant-gardistische schilder
probeert daarmee los te komen van al het bekende en al het figuratieve. Het
wilt de vaste denkpatronen doorbreken en een nieuwe waarheid creëren.
De spreekwoordelijk zwarte bladzijde in de geschiedenis is
een moment waarover we ons schamen. Zo is de kolonisatie van Congo en de
bijhorende 10 miljoen dode Congolezen een zwarte bladzijde in de Belgische geschiedenis.
Na de dood van George Floyd, een Afro-Amerikaan die om het
leven kwam bij zijn arrestatie door de politie, werd er massaal gedemonstreerd.
De Black Lives Matter-beweging kwam op straat en kreeg veel bijval in heel de
wereld. Op sociale media werden begin juni 2020 massaal profielfoto’s vervangen
door een zwart vierkant.
Mooi is hier hoe de zwarte pagina van Laurence Sterne, het
zwarte vierkant van Malevitsj en de spreekwoordelijke zwarte bladzijde hier samenkomen.
De zwart rouwt om de dood van George Floyd, het zwart wilt de bestaande
denkpatronen doorbreken en een nieuwe, eerlijkere wereld creëren en het zwart
vertelt ons ook dat dit een gebeurtenis is, waarover we ons diep moeten
schamen. Niet enkel over de dood van George Floyd, maar over heel het
politiegeweld en nog groter over al het racisme in de wereld.
