(Julius Exner - Grandmother pays the first visit to the little girl who has risen from her sickbed - 1867)
(Christen Dalsgaard - A Convalescent - 1870)
(Michael Ancher - the sick girl - 1882)
(Christian Krohg - The Sick girl -1881 - Nasjonalmuseet Oslo)
(Munch - The Sick Child -1885)
(Ejnar Nielsen - The Sick girl - 1896 -SMK Kopenhagen)
Je kan er in de Scandinavische musea haast niet naast kijken: de schilderijen van zieke meisjes. Vaak leden deze meisjes aan tuberculose, een ziekte die in de 19de eeuw in Scandinavië veel slachtoffers maakte. Ik zette zes van de meer bekendere werken op chronologische volgorde en zag hoe de hoop verdween.
In het oudste werk (Exner) zien we hoe het meisje aan de beterhand is. Ze is nog niet helemaal genezen, maar ze krijgt al bezoek en ze is het lichtvlekje in het schilderij. Het herstellende meisje op het schilderij van Dalsgaard ziet nog een beetje bleekjes, maar ze kan al terug een boek lezen, net zoals het meisje op het schilderij van Michael Ancher. De bloemen naast het bed symboliseren hier het leven.
Bij de volgende drie werken, zie we de hoop smelten als sneeuw voor de zon. Bij Krohg zien we maar één bloem en die verliest zijn blaadjes. Dat belooft weinig goeds. Het gezicht van het meisje is zo zielig dat je haar bijna een genadeschot wilt geven. Het is zo indringend dat het haast eng wordt om naar te kijken.
Van 'The Sick Child' van Munch zijn veel versies. Soms met moeder, soms zonder. Ik heb gekozen voor een versie met de moeder omdat de wanhoop juist bij de moeder het meest naar voor komt. Moeders wenen niet in het bijzijn van hun ziek kind, ze houden zich sterk en wenen als het kind het niet hoort. Moeders geven hoop, maar op dit schilderij is het oordeel geveld en de uren van het meisje geteld.
Helemaal eng is het werk van Ejnar Nielsen, dat in het Statens Museum for Kunst mooi hangt naast dat andere indringende werk van hem: 'And in his eyes I saw Death'. Op bovenstaand werk zien we een meisje waarvan we enkel maar vermoeden dat ze nog leeft omdat ze haar ogen nog net open heeft. De kleurkeuze is die al van de grauwe aarde waarin ze spoedig zal verdwijnen. De magere aspergevingers die over het bed hangen zullen snel over haar buik gelegd worden de oogleden zullen zich helemaal sluiten.
Terug naar de chronologie. Begin 19de eeuw kende de Deense schilderkunst zijn gouden eeuw, deze had invloed op heel de Scandinavische kunst en toonde vooral de schoonheid van het landschap en geïdealiseerde taferelen. Stilaan kwamen er meer realistische schilderijen, er werden geen heldhaftige vissers meer geschilderd, maar rouwende vrouwen op de kust. Deze evolutie zien we ook in de zieke meisjes. Ze willen geen vertekend beeld meer geven, maar ze lijken eerder te waarschuwen voor het harde leven.
(To be Continued)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten