maandag 12 juni 2017

Schuldige voorwerpen

Twee weken geleden riep Interpol de hulp van de internetgebruiker in om voorwerpen uit kinderporno te identificeren. Op deze manier willen ze nieuwe aanwijzingen verzamelen om viespeuken te vangen. Het blijkt een succes te zijn, ze kregen al 10000 tips, en terwijl het onduidelijk is of het ook al echt iets heeft opgeleverd, gaat Europol verder met de actie: ze plaatsten een nieuwe reeks online.

Uit nieuwsgierigheid nam ik een kijkje en ik ondervond een vreemde kijkervaring. Door de context worden deze onschuldige objecten plots 'schuldig'. Ze lijken medeplichtig te zijn aan een vreselijke misdaad. Ze zijn de details in de achtergrond die voyeuristisch toekijken op een gruwel in de hoop dat ze zelf niet gezien worden en nu zijn ze plots betrapt en worden ze uitgelicht.

Bij sommige voorwerpen valt dan weer juist datgene op dat door de agenten is weggesneden. Een silhouet van iets dat we niet mogen zien. Een omgekeerde schaduw van het kwaad. Is het een duim met een vingernagel en de rest van een hand die op dit kleedje ligt? Vanaf dat je de hand opmerkt kan je niets anders meer zien. Een gevoel van bevreemding overvalt je.


Misschien het engste beeld uit de reeks is de foto 'Landscape from a window'. De titel zou die van een schilderij kunnen zijn. We zien besneeuwde bomen en in de verte, achter een witte weide, twee huizen. Zaken die perfect herkenbaar moeten zijn voor bepaalde mensen. We krijgen reeds heel wat elementen mee voor een horrorfilm: een haast verlaten landschap, sneeuw, iemand die tussen de bomen iets bespiedt en daarnaast de warmte van een ordinair huis waar mensen leven, eten, slapen en tv kijken. Hoe past zo'n beeld in een film. Wat gebeurt er voor het raam?

Het interessante aan deze reeks is dat Europol ons op een andere manier naar beelden doet kijken. Het loodst ons voorbij de gruwel naar alledaagse banale voorwerpen zoals een shampoofles en vergroot deze alsof  zij de gruwel zijn en niet datgene dat we (gelukkig) niet te zien krijgen.

Onderzoekers en beeldanalisten bij Europol krijgen wél het totaalplaatje te zien. Ik vraag mij af hoe zij naar kunst kijken. Zouden ze bij oude werken zoals interieurs van Vermeer, Pieter de Hooch of Jan Steen meteen kijken wat er op de achtergrond is en of ze iets kunnen herkennen?